Ηγέτης ή Οπαδός;
Νίκος Κανέλλος
Ο χαρισματικός Steve Jobs κατάφερε να τα πει όλα για την καινοτομία χρησιμοποιώντας μόνο 8 λέξεις: “η καινοτομία ξεχωρίζει τον ηγέτη από τον οπαδό”. Δηλαδή, οι νεωτεριστικές ιδέες, η δημιουργικότητα και η εμπορική αξιοποίηση μιας εφεύρεσης, είναι στοιχεία που διαφοροποιούν εκείνον που πρωτοπορεί και ηγείται από αυτόν που ακολουθεί. Είχε πει κι ακόμα κάτι ενδιαφέρον ο ιδρυτής της Apple σχετικά με τη διαφορετικότητα και το πάθος που πρέπει να διαθέτει κάποιος προκειμένου να καινοτομήσει: “είναι πιο διασκεδαστικό να είσαι πειρατής από το να καταταγείς στο ναυτικό”.
Είναι γνωστό ότι η καινοτομία πάει μπροστά μια επιχείρηση και την κάνει να ξεχωρίζει από τον ανταγωνισμό. Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι μέσα σε ένα περιβάλλον όπου 8 στις 10 επιχειρήσεις είναι μικρομεσαίες (το ίδιο ισχύει πανευρωπαϊκά), οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη θεωρούνται πολυτέλεια. Ελάχιστες εταιρείες διαθέτουν οργανωμένο και ανεξάρτητο Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης, ενώ η προοπτική να συνεργαστούν με κάποιο Πανεπιστήμιο ή Ερευνητικό Κέντρο αξιοποιώντας την έρευνα που διεξάγεται εκεί, φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός. Αυτό δείχνουν όλα τα επιστημονικά δεδομένα και φυσικά η πραγματικότητα. Και θα το εξηγήσω με ένα παράδειγμα: κατά τη διάρκεια των lockdowns κατέρρευσε το σύστημα της εφοδιαστικής αλυσίδας, με αποτέλεσμα χιλιάδες παραγγελίες να φτάνουν με τεράστια καθυστέρηση στους παραλήπτες (ή να μη φτάνουν ποτέ) και με ανορθόδοξους τρόπους (π.χ. οδηγοί ταξί σε ρόλο couriers). Το συγκεκριμένο πρόβλημα οφείλεται εν πολλοίς στις παραδοσιακές μεθόδους που χρησιμοποιούν οι εταιρείες του κλάδου, αγνοώντας επιδεικτικά τις λύσεις που δίνει η τεχνολογία (ρομποτική). Συνεπώς, είναι ανύπαρκτη η σχέση μεταξύ επιχείρησης και Πανεπιστημίου.
Γενικά στην Ελλάδα το πλούσιο ερευνητικό έργο που προκύπτει μέσα από τα εργαστήρια των Πανεπιστημίων, μένει αναξιοποίητο και ξεφτίζει πολλές φορές στο ράφι. Υπάρχει πολύ χαμηλή απορρόφηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, οι οποίες ενώ φαίνεται να αντιλαμβάνονται τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν από τη χρήση καινοτόμων προϊόντων και διαδικασιών, δε μπαίνουν στη διαδικασία να το κάνουν λόγω του κόστους. Να σημειωθεί εδώ ότι μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης έχει δεσμευτεί ένα ποσό της τάξεως των 500 εκ. ευρώ με σκοπό να δοθούν φορολογικά κίνητρα για την αξιοποίηση της έρευνας από τον ιδιωτικό τομέα. Μένει να δούμε αν θα φέρει αποτελέσματα αυτή η πολύ εύστοχη κίνηση.
Από τη μεριά του το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέλαβε μια σημαντική πρωτοβουλία για να φέρει κοντά τους επιστήμονες με τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων. Με πρωτοβουλία του Πρύτανη, κ. Σπύρου Κίντζιου, διοργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία πριν λίγες ημέρες η 1η Έκθεση Έρευνας, Καινοτομίας και Μεταφοράς Τεχνολογίας στο χώρο του Γεωργικού Μουσείου. Ο κόσμος που την επισκέφθηκε, ανακάλυψε από κοντά ότι η τεχνολογία λόγω του οριζόντιου χαρακτήρα της μπορεί να έχει ουσιαστική εφαρμογή και σε παραδοσιακούς κλάδους. Για παράδειγμα ένας αγρότης είναι σε θέση να εποπτεύει ή να επεμβαίνει στην καλλιέργεια του μέσω drone (γεωργία ακρίβειας). Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η καινοτομία δε συμβαίνει μόνο σε τεχνολογικούς κλάδους. Προκύπτει και σε τομείς χαμηλής ή μεσαίας έντασης τεχνολογίας, όπως είναι αυτός των τροφίμων (βλ. Superfoods), προσφέροντας χρήσιμες λύσεις.
Τελικά, θεωρώ ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι για να περάσουμε από τη λογική του οπαδού στην νοοτροπία του ηγέτη…