Τα επαγγέλματα του μέλλοντος
Νίκος Κανέλλος
Ιστορικά η ανθρωπότητα γνώρισε 3 μεγάλες βιομηχανικές επαναστάσεις. Η 1η βιομηχανική επανάσταση σημειώθηκε αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία, κάπου στα τέλη του 18ου αιώνα, και χαρακτηρίστηκε από την εκβιομηχάνιση της παραγωγής. Το 2ο κύμα τεχνολογικής αλλαγής συνέβη στις ΗΠΑ προς το τέλος του 19ου αιώνα με τη μετάβαση στο μαζικό εξηλεκτρισμό και τον μετασχηματισμό της παραγωγικής διαδικασίας και κατανάλωσης. Η -πιο πρόσφατη- 3η βιομηχανική επανάσταση ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του '70 με την ανάδυση ενός νέου τεχνο-οικονομικού παραδείγματος. Ουσιαστικά μιλάμε για την εποχή της μικροηλεκτρονικής, των Τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών και της χρήσης του διαδικτύου. Σήμερα βρισκόμαστε στο κατώφλι της 4ης βιομηχανικής επανάστασης (Industry 4.0) που στηρίζεται στις μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων 15 ετών. Τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, internet of things και big data είναι κάποιες από τις βασικές έννοιες που συμπυκνώνονται στη λεγόμενη εποχή του αυτοματισμού και που θα απασχολήσουν τον μελλοντικό εργαζόμενο.
Σύμφωνα με τη φετινή έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ που δημοσιεύθηκε πριν λίγες ημέρες, η αυτοματοποίηση θα δημιουργήσει 97 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας αλλά και θα εκτοπίσει 85 εκατομμύρια ήδη υπάρχουσες θέσεις εργασίας μέσα στην επόμενη πενταετία. Ένα φαινόμενο δημιουργικής καταστροφής, όπως πολύ εύστοχα είχε περιγράψει ο Αυστριακός Οικονομολόγος και γκουρού της καινοτομίας, Joseph Schumpeter. Ο σύγχρονος εργαζόμενος δε θα βασίζεται πλέον μόνο στις πανεπιστημιακές γνώσεις αλλά και στη συνεχή επανακατάρτιση. Εξάλλου οι εργοδότες θα εστιάζουν περισσότερο στις ήπιες δεξιότητες (soft skills) ενός υποψηφίου. Δηλαδή την κριτική και αναλυτική σκέψη, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, την καινοτομία και τη δημιουργικότητα, το συνεργατικό πνεύμα, την προσαρμοστικότητα κ.λπ. Η “επανάσταση των ρομπότ” δημιουργεί προβλήματα σε κάποια παραδοσιακά επαγγέλματα όπως εργάτες εργοστασίων, γραμματείς, ταχυδρομικούς υπαλλήλους, τραπεζικά στελέχη κ.ά. Οι προοπτικές απασχόλησης και οικονομικής ευημερίας τα επόμενα χρόνια θα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι το φάσμα εφαρμογών της τεχνολογίας είναι τόσο ευρύ που επηρεάζει κάθε κλάδο της οικονομίας και συνολικά τη λειτουργία της κοινωνίας (γενικού σκοπού τεχνολογία).
Με βάση τα παραπάνω, τα επαγγέλματα του μέλλοντος θα συνδέονται περισσότερο με τις νέες τεχνολογίες, ενώ οι εκτιμώμενες προβλέψεις αναφέρουν ότι την επόμενη 20ετία πάνω από το 70% των εργαζομένων θα απασχολούνται σε θέσεις που θα έχουν στο επίκεντρο τη συνεργασία μεταξύ ανθρώπων και μηχανών. Ορισμένα από τα περιζήτητα επαγγέλματα των επόμενων ετών και τα αντίστοιχα πανεπιστημιακά τμήματα που τα προσφέρουν είναι τα εξής:
1) Αναλυτές δεδομένων (Τμήματα Πληροφορικής, Μαθηματικών, Στατιστικής)
2) Ειδικοί στη μηχανική μάθηση (Σχολές Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Μηχανολόγων Μηχανικών, Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης)
3) Αναλυτές ασφάλειας πληροφοριών / Προγραμματιστές (Τμήματα Πληροφορικής)
4) Ειδικοί στο Ψηφιακό Μάρκετινγκ (Τμήματα Οικονομικών)
5) Στελέχη στις Μεταφορές και την Εφοδιαστική Αλυσίδα (Τμήματα Logistics)
6) Περιβαλλοντολόγοι (Τμήματα Βιολογίας, Περιβάλλοντος, Σχολή Χημικών Μηχανικών)
Σε κάθε περίπτωση δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ένας άνθρωπος που αγαπάει τη δουλειά του και την κάνει με κέφι και μεράκι (όσο κλισέ και να ακούγεται), έχει μεγάλες πιθανότητες να πετύχει. Τα παιδιά που έδωσαν πριν λίγο καιρό Πανελλήνιες και βρίσκονται αυτή την περίοδο στη φάση αναζήτησης Σχολών, θα πρέπει σαφώς να εξετάσουν τις αναδυόμενες τάσεις που επικρατούν στην αγορά εργασίας αλλά να μη μείνουν εκεί. Να επισκεφτούν χώρους εργασίας και να συνομιλήσουν με καταξιωμένους επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων προτού συμπληρώσουν το μηχανογραφικό δελτίο. Είναι αφελές να νομίζουν ότι ένα απλό τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού θα τους βοηθήσει να ανακαλύψουν το επάγγελμα που πραγματικά τους ταιριάζει. Να παραμένουν αισιόδοξοι, με τα μάτια ανοιχτά, γιατί το μέλλον είναι δική τους υπόθεση. Και “το μέλλον ανήκει σε εκείνους που το προετοιμάζουν”.