Ταμπέλες ή ιδιότητες;
Χαρίκλεια Κωνσταντίνου
Οι λέξεις που επιλέγουμε αρκετές φορές, εν τη ρύμη του λόγου, έχουν καθοριστική σημασία. Έχουμε την τάση να βάζουμε ταμπέλες, οι οποίες καθορίζουν την αξία και τη λειτουργικότητά μας. Ο τρόπος που εκφράζονται παρουσιάζεται με γενίκευση χωρίς περιθώριο λάθους ή πιθανότητας αλλαγής. «Είναι ακατάστατος, δεν αντέχω άλλο!», «Είναι αυτιστικός, μη δίνεις σημασία!», «Δεν μου αρέσει να είσαι απόμακρη!», «Ωχ πάλι τα ίδια; Γιατί είσαι τόσο καταθλιπτικός;», «Είμαι χοντρός», «Είναι πολύ ψηλή», «Είμαι πολύ αγχωτική!», «Μπλέκω συνέχεια με προβληματικούς συντρόφους!», «Η ζωή μου είναι χάλια!», «Είναι δυνατόν να είσαι τόσο αυτοκαταστροφική;» κλπ.
Με αυτούς τους όρους, οι αρνητικές ταμπέλες μπαίνουν πιο εύκολα σε σχέση με τις θετικές. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο εύκολα κανείς θα πάρει ταμπέλες όπως «ευσυνείδητη», «αγαπησιάρης», «φροντιστικός», «ήρεμη», «χαρούμενος», «υπεύθυνος», «σοβαρή», «συμπονετικός» χωρίς να υπάρχει κάποια αρνητική υπόνοια ή ένα «ναι αλλά…»; Οι ταμπέλες μπαίνουν με μια αίσθηση μονιμότητας και καθορίζουν την ζωή και την ύπαρξη του ατόμου υποβιβάζοντας όλες τις άλλες ιδιότητες του ατόμου. Όσο η ταμπέλα καταγράφεται ως μόνιμο χαρακτηριστικό προσωπικότητας, τόσο δίνεται και η εντύπωση της αδυναμίας αλλαγής αυτού του χαρακτηριστικού. Άρα προσδίδεται η παντοδυναμία σ΄ ένα μόνο χαρακτηριστικό προσωπικότητας, η οποία αποδυναμώνει όλα τα υπόλοιπα.
Οι γονείς συχνά πέφτουν στην πιο πάνω παγίδα. Εστιάζουν σε ένα χαρακτηριστικό του παιδιού που τους δυσκολεύει και χάνουν το σύνολο. «Το παιδί μου είναι πεισματάρικο και δεν με ακούει». Κι αν είναι όντως σταθερό χαρακτηριστικό, γιατί ζητούν από τα παιδιά να συμπεριφέρονται διαφορετικά; Με την ίδια ευκολία μπορούν να τους ζητήσουν να αλλάξουν χρώμα στα μάτια τους; Άρα να κάνουν αλλαγή ενός μέρους του DNA τους; Είναι όντως πεισματάρικο ή αυτός είναι ο τρόπος που έμαθε να διεκδικεί; Ακούγεται η φωνή και η επιθυμία του ή βιώνει την απόρριψη συστηματικά; Είναι πεισματάρικο επειδή δεν ακούει ή επειδή έχει επιθυμίες που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν; Άρα το πείσμα έχει μόνο αρνητική χροιά;
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πόσο καθοριστική είναι η στάση μας και το βλέμμα μας απέναντι στους άλλους. Τα παιδιά μέσα από αυτό το βλέμμα καθορίζουν την προσωπική τους ταυτότητα. Η προσωπικότητά μας δεν πρέπει να καθορίζεται από ένα μόνο χαρακτηριστικό της, αλλά να έχουν όλα τη δυνατότητα αλλαγής, εξέλιξης και προόδου. Όταν υπερισχύει το ένα έναντι των υπολοίπων τότε αδυνατούμε να ξεφύγουμε από αυτό, μιας και αυτό το ένα μας καθορίζει!
Να επιτρέπεται να δούμε όλα τα χαρακτηριστικά μας ως μέρη της προσωπικότητάς μας με τη θετική και την αρνητική τους πλευρά! Να τα αναγνωρίζουμε και να τα υπερασπιζόμαστε για τη λειτουργικότητά τους, ώστε να επιτρέπεται να τα υπερβαίνουμε και να τα ξεπερνάμε όταν μας δυσκολεύουν!
Δεν είμαι αυτιστικός, έχω αυτισμό!
Δεν είμαι δυσλεκτικός, έχω δυσλεξία!
Δεν είμαι καταθλιπτικός, έχω κατάθλιψη!
Δεν είμαι ενοχικός, νιώθω ενοχή!
Δεν είμαι ακατάστατος, έχω δυσκολία να οργανωθώ!
Δεν είμαι απόμακρος, έχω δυσκολία να συνδεθώ!
«Εσύ έχεις ή είσαι;!»