ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η στοματική υγεία των παιδιών είναι ένας σημαντικός, αλλά συχνά παραμελημένος τομέας της συνολικής φροντίδας τους. Όταν πρόκειται για παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός και το σύνδρομο Down, οι προκλήσεις αυξάνονται, καθιστώντας αναγκαία μια εξειδικευμένη, ευαίσθητη και προσαρμοσμένη προσέγγιση.

Στη σημερινή συνέντευξη, η παιδοδοντίατρος Κατερίνα Σαραντοπούλου μας μιλά για την εμπειρία της στην Παιδοδοντιατρική, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες και τους τρόπους με τους οποίους οι γονείς μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη φροντίδα των δοντιών των παιδιών τους. Με πλούσια ακαδημαϊκή πορεία και πολυετή εμπειρία τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, η κ. Σαραντοπούλου μοιράζεται πολύτιμες συμβουλές και πρακτικές που μπορούν να κάνουν την επίσκεψη στον οδοντίατρο μια πιο θετική εμπειρία για όλα τα παιδιά.

Τι σας ώθησε να ειδικευτείτε στην Παιδοδοντιατρική και να ασχοληθείτε με παιδιά στο φάσμα του αυτισμού και με σύνδρομο Down;

Η απόφαση να ειδικευτεί κάποιος στην ειδικότητα της Παιδοδοντιατρικής και να επικεντρωθεί στη φροντίδα των παιδιών με αυτισμό ή σύνδρομο Down συνήθως προκύπτει από έναν συνδυασμό επιστημονικού ενδιαφέροντος και μιας βαθιάς αίσθησης κοινωνικής προσφοράς. Πολλοί οδοντίατροι επιλέγουν την ειδικότητα της Παιδοδοντιατρικής επειδή αγαπούν να δουλεύουν με παιδιά και βρίσκουν χαρά στο να δημιουργούν θετικές εμπειρίες σε έναν τομέα που σίγουρα προκαλεί φόβο. 

Πόσο μάλλον τα παιδιά με τις ιδιαίτερες αυτές ανάγκες που συχνά απαιτούν μια διαφορετική προσέγγιση, η οποία μπορεί να είναι μια πρόκληση, αλλά σίγουρα προσφέρει ηθική ικανοποίηση όταν επιτυγχάνονται θετικά αποτελέσματα. Αυτό λοιπόν κινητοποίησε κι εμένα ώστε να αποκτήσω τις απαραίτητες δεξιότητες και γνώσεις για να βοηθήσω τα παιδιά αυτά. 

Η Παιδοδοντιατρική δεν είναι απλώς μια ειδικότητα, αλλά ένα λειτούργημα που δίνει την ευκαιρία να επηρεάσεις θετικά τη ζωή των παιδιών και των οικογενειών τους, ιδιαίτερα εκείνων που αντιμετωπίζουν επιπλέον προκλήσεις.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε κατά τη φροντίδα των δοντιών παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές;

Η φροντίδα των δοντιών παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός και το σύνδρομο Down, συνοδεύεται από μοναδικές προκλήσεις. Οι προκλήσεις αυτές έχουν συνήθως να κάνουν με την δυσκολία στη συνεργασία και την διαχείριση συμπεριφοράς. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν σε προσωπικό επίπεδο να συμβάλλουν στην ανάπτυξη οδοντικών προβλημάτων όπως η τερηδόνα κι η ουλίτιδα. Τα θεραπευτικά ραντεβού των παιδιών πρέπει να είναι όσο πιο σύντομα γίνεται για το παιδί, όμως σε συγκεκριμένες δύσκολες οδοντιατρικές θεραπείες, μπορεί να είναι πρόκληση για τον κλινικό. Σε κλινικό επίπεδο τώρα καλούμαστε να εκπαιδεύσουμε τους γονείς και τους φροντιστές στην φροντίδα του στόματος του παιδιού, αλλά και να συνεργαστούμε στενά με άλλους επαγγελματίες υγείας, όπως παιδιάτρους και παιδοψυχολόγους.

Παρά τις προκλήσεις, η ανταμοιβή είναι μεγάλη όταν καταφέρνεις να προσφέρεις στο παιδί και την οικογένειά του ποιοτική φροντίδα, βοηθώντας τους να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στο οδοντιατρικό περιβάλλον και να εξασφαλίσουν καλή στοματική υγεία.

Πώς προσαρμόζετε την προσέγγισή σας για να κάνετε την εμπειρία της οδοντιατρικής επίσκεψης όσο το δυνατόν πιο άνετη για τα παιδιά αυτά;

Η προσαρμογή της οδοντιατρικής φροντίδας για παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές είναι μια διαδικασία που απαιτεί υπομονή, ευαισθησία και εξατομικευμένες στρατηγικές. Ο στόχος μας είναι να δημιουργηθεί ένα ασφαλές και άνετο περιβάλλον, ώστε το παιδί να νιώσει εμπιστοσύνη και ηρεμία. Ο χώρος του οδοντιατρείου πρέπει να είναι ήσυχος, χωρίς υπερβολικούς θορύβους ή φώτα που μπορεί να προκαλέσουν υπερένταση, ο χρόνος αναμονής να είναι πολύ περιορισμένος κι ο χώρος αναμονής με ήρεμα ερεθίσματα, όπως βιβλία ή παιχνίδια. Η εξοικείωση με το οδοντιατρείο είναι εξίσου σημαντική, οι επισκέψεις είναι σύντομες κι οργανώνονται σε μικρά βήματα ξεκινώντας από απλές ενέργειες όπως το παιδί να καθίσει στην καρέκλα και να ανοίξει το στόμα του. Χρησιμοποιούμε εξοπλισμό που μειώνει τον θόρυβο και τις δονήσεις για λιγότερη ενόχληση. Τέλος προσαρμόζουμε την επικοινωνία στις ανάγκες κάθε παιδιού και επιβραβεύουμε κάθε επιτυχία του, ακόμα και αν είναι μικρή, για να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή του. 

Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς σχετικά με τη στοματική υγεία των παιδιών τους, ειδικά αν έχουν ειδικές ανάγκες;

Το πιο σημαντικό που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς σχετικά με τη στοματική υγεία των παιδιών τους, ειδικά αν έχουν ειδικές ανάγκες, είναι ότι η πρόληψη και η προσαρμοσμένη φροντίδα, είναι κλειδιά για τη διατήρηση υγιούς στόματος και την αποφυγή οδοντικών προβλημάτων.

Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες μπορεί να έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για οδοντικά προβλήματα, όπως τερηδόνα, ουλίτιδα ή ορθοδοντικά ζητήματα, λόγω φαρμάκων, διατροφικών συνηθειών ή κινητικών/αισθητηριακών δυσκολιών.

 Οι γονείς πρέπει να βεβαιώνονται ότι τα παιδιά βουρτσίζουν τα δόντια τους τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα με φθοριούχο οδοντόκρεμα και να αποφεύγουν την κατανάλωση ζάχαρης. Ο παιδοδοντίατρος μπορεί να προτείνει ειδικά βοηθήματα στοματικής υγιεινής σε περίπτωση κινητικών ή αισθητηριακών δυσκολιών.

Οι τακτικές επισκέψεις σε παιδοδοντίατρο με εμπειρία σε παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Εκεί οι γονείς θα εκπαιδευτούν στη σωστή τεχνική βουρτσίσματος και να παρέχουν συναισθηματική στήριξη στο παιδί, ώστε να αισθάνεται άνετα κατά τη διάρκεια της φροντίδας.

Η συνεργασία με ειδικούς, όπως εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές ή συμβούλους συμπεριφοράς, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αντιμετώπιση τυχόν προκλήσεων που σχετίζονται με τη στοματική φροντίδα.

Υπάρχουν συγκεκριμένες τεχνικές ή εργαλεία που χρησιμοποιείτε για να βοηθήσετε τα παιδιά να αισθάνονται ασφαλή κατά τη διάρκεια της θεραπείας;

Ναι, υπάρχουν πολλές τεχνικές και εργαλεία που χρησιμοποιούν οι παιδοδοντίατροι για να βοηθήσουν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες να αισθάνονται πιο ασφαλή και άνετα κατά τη διάρκεια της οδοντιατρικής θεραπείας. Η δημιουργία ενός φιλικού περιβάλλοντος με παιχνίδια στην αναμονή συντελούν στην ηρεμία του παιδιού. Υπάρχουν επίσης και διάφορες τεχνικές διαχείρισης συμπεριφοράς όπως η τεχνική “Πες-Δείξε-Κάνε” (Tell-Show-Do) αλλά κι η αποφυγή όρων που μπορεί να τρομάξουν, όπως “πόνος” ή “βελόνα,” και χρήση πιο φιλικών εκφράσεων. Φυσικά κάθε τεχνική είναι ειδικά προσαρμοσμένη στις ανάγκες κάθε παιδιού.

Πώς συνέβαλε η εμπειρία σας στο Ηνωμένο Βασίλειο στη διαμόρφωση της μεθοδολογίας σας στην Παιδοδοντιατρική;

Η εμπειρία μου στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ιδιαίτερα καθοριστική για τη διαμόρφωση της μεθοδολογίας μου στην Παιδοδοντιατρική, καθώς το σύστημα υγείας (NHS) και η προσέγγισή του στην παιδοδοντιατρική φροντίδα δίνουν έμφαση στην πρόληψη, την εκπαίδευση των γονέων και την εξατομικευμένη φροντίδα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο δίνεται μεγάλη σημασία στη διατήρηση της στοματικής υγείας μέσω προληπτικών μέτρων, όπως φθορίωση, διατροφική εκπαίδευση και τακτικές επισκέψεις. Επίσης η εμπειρία μου δουλεύοντας σε εξειδικευμένα οδοντιατρικά κέντρα παροχής υπηρεσιών σε παιδιά με ειδικές ανάγκες μου έδωσε την ευκαιρία να αναπτύξω ένα φάσμα δεξιοτήτων που προσαρμόζονται ανάλογα στον κάθε μικρό μου ασθενή συμβατικά ή με την μέθοδο της γενικής αναισθησίας.

Ποια είναι η σημασία της συνεργασίας με άλλους ειδικούς υγείας για την ολοκληρωμένη φροντίδα των παιδιών με αυτισμό ή σύνδρομο Down;

Η συνεργασία του παιδοδοντιάτρου με άλλους ειδικούς υγείας είναι πολύ σημαντική για την παροχή ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής φροντίδας στα παιδιά με αυτισμό ή σύνδρομο Down. Αυτή η συνεργασία εξασφαλίζει ότι οι ανάγκες του παιδιού αντιμετωπίζονται ολιστικά, τόσο σε ιατρικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. 

Τα παιδιά με αυτισμό ή σύνδρομο Down συχνά παρουσιάζουν ιδιαίτερες οδοντιατρικές ανάγκες, όπως αυξημένη πιθανότητα για τερηδόνα, νόσους των ούλων ή δυσκολία στη διατήρηση της στοματικής υγιεινής. 

Ο παιδοψυχολόγος, ο εργοθεραπευτής ή ο λογοθεραπευτής παρέχουν καθοδήγηση για το πώς να διαχειριστεί ο παιδοδοντίατρος τις προκλήσεις που αφορούν στη συνεργασία με το παιδί κατά την οδοντιατρική επίσκεψη.

Πώς διαχειρίζεστε τη μετάβαση ενός παιδιού από τη ρουτίνα του σπιτιού ή του σχολείου στην οδοντιατρική καρέκλα;

Η μετάβαση ενός παιδιού από τη ρουτίνα του σπιτιού ή του σχολείου στην οδοντιατρική καρέκλα μπορεί να είναι να πρόκληση. Για να γίνει η διαδικασία πιο ομαλή η προετοιμασία πρέπει να ξεκινά από το σπίτι. Συμβουλεύουμε τους γονείς να παίξουν τον «οδοντίατρο» με το παιδί χρησιμοποιώντας παιχνίδια ή μια οδοντόβουρτσα. Αυτό βοηθά το παιδί να εξοικειωθεί με τη διαδικασία. Όσον αφορά την επίσκεψη στο οδοντιατρείο φροντίζουμε τα ραντεβού να είναι σε ώρα που το παιδί είναι ξεκούραστο. Εμείς από την πλευρά μας έχουμε ένα χώρο φιλόξενο, ζεστό κι ήρεμο, συζητάμε με το παιδί δείχνοντας του τα εργαλεία και κρατάμε τα ραντεβού σύντομα διασκεδαστικά και χωρίς πόνο.

Η υπομονή, η κατανόηση και η θετική ενίσχυση είναι κλειδιά στην επιτυχή διαχείριση της μετάβασης ενός παιδιού από το σπίτι ή το σχολείο στην οδοντιατρική καρέκλα.

Ποιο είναι το πιο αξέχαστο περιστατικό από τη δουλειά σας που σας έδειξε τη σημασία της εξειδίκευσής σας;

Έχω την ευλογία να συνδέομαι με τους μικρούς μου ασθενείς στο ιατρείο κι αυτό σημαίνει πως κάθε ημέρα συμβαίνει κάποιο ξεχωριστό περιστατικό. Ωστόσο εάν θα μπορούσα να ξεχωρίσω ένα θα ήταν η περίπτωση της Ελίνας, ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού με μεγάλη δυσκολία στην συνεργασία, στην οποία κλήθηκα να κάνω εξαγωγές δοντιών για ορθοδοντικούς λόγους. Με αγάπη, υπομονή κι ευαισθησία καταφέραμε να ολοκληρώσουμε την θεραπεία της κι ενώ η Ελίνα δεν ήθελε καν να μπει στο ιατρείο τώρα έρχεται χαρούμενη και σε κάθε της επίσκεψη λαμβάνω την πιο ζεστή αγκαλιά. Αυτή η αγκαλιά κι η εμπιστοσύνη της μητέρας της είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση των κόπων μου. 

Ποιοι είναι οι στόχοι σας τώρα που επιστρέψατε στην Ελλάδα; Σκοπεύετε να εκπαιδεύσετε και άλλους επαγγελματίες στον τομέα της Παιδοδοντιατρικής για παιδιά με ειδικές ανάγκες;

Έχω την τύχη και την ευλογία να συνεργάζομαι με την Παιδοδοντιατρική Φροντίδα Χαλανδρίου κ Κορωπίου, τον ομότιμο καθηγητή Παιδοδοντιατρικής ΕΚΠΑ κύριο Κωνσταντίνο Ουλή και τον πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Παιδοδοντιατρικής (EAPD), παιδοδοντίατρο κύριο Ηλία Μπερδούση, που ως μέντορες μου μού έχουν δώσει την δυνατότητα να εντρυφήσω περισσότερο στην ακαδημαϊκή πλευρά της Παιδοδοντιατρικής. Πιστεύω ακράδαντα πως η εκπαίδευση συναδέλφων στον τομέα της Παιδοδοντιατρικής και της διαχείρισης παιδιών με ειδικές ανάγκες, μπορεί να συμβάλει στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των αναγκών τους. Στόχος μου λοιπόν είναι η ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων κατάρτισης, η ενημέρωση για σύγχρονες μεθόδους και η προώθηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών αυτών.